PORTRET z HISTORIĄ Lech Wałęsa

“…Wałęsa jest Kościuszką naszych czasów…”. — Andrzej Wajda dla “Newsweek Polska”, “Rzeczpospolita” z 8 marca 2011.

Lech Wałęsa (ur. 29 września 1943 w Popowie) –działacz związkowy i polityk, dysydent, przywódca i bohater opozycji demokratycznej w okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, współzałożyciel i pierwszy przewodniczący NSZZ „Solidarność”. Laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1983. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1990–1995.

Podjąwszy w 1967 pracę jako elektryk w Stoczni Gdańskiej, został działaczem związkowym. W czasie wydarzeń grudnia 1970 wchodził w skład komitetu strajkowego stoczni. Za działalność związkową był niejednokrotnie represjonowany przez władze PRL – był poddawany inwigilacji, aresztowany, a w 1976 został zwolniony z pracy.

W sierpniu 1980 odegrał kluczową rolę w negocjacjach, które doprowadziły do zawarcia porozumień sierpniowych – przełomowej ugody między strajkującymi robotnikami i rządem. Był współzałożycielem ruchu związkowego „Solidarność”, a 17 września 1980 został wybrany na jego przewodniczącego. Po wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce 13 grudnia 1981 i delegalizacji „Solidarności” został ponownie aresztowany, a następnie internowany. Władze PRL chciały skłonić go do współpracy i wykorzystać propagandowo w roli przewodniczącego kontrolowanej przez siebie, nowej „Solidarności”, jednak ten odmówił pertraktacji. Zwolniony z aresztu w listopadzie 1982, kontynuował działalność jako przywódca podziemnej „Solidarności” aż do końca lat 80.

W 1989 był jednym z kluczowych uczestników obrad Okrągłego Stołu, które doprowadziły do częściowo wolnych wyborów parlamentarnych w czerwcu 1989 i do wyłonienia rządu kierowanego przez „Solidarność”. Odegrał istotną rolę w transformacji ustrojowej Polski i jej przejściu od modelu tzw. bloku wschodniego do państwa liberalnego i wolnorynkowego, a także w zakończeniu zimnej wojny.

W dwudziestowiecznych dziejach Polski były trzy momenty, w których kierunek biegu historii ulegał zasadniczej zmianie. Pierwszym z nich był rok 1918 - odzyskanie niepodległości po 123 latach niewoli. Drugim - rok 1939, wybuch II wojny światowej i wszystko to, co po niej zapanowało w Europie. Trzecim - rok 1989, obrady i porozumienia “Okrągłego Stołu”. Chyba nikt z uczestników obrad nie przypuszczał, że istniejący w Polsce ustrój polityczny nie tylko ulegnie w najbliższym czasie poważnej reformie, ale w skali roku praktycznie przestanie istnieć.

Często istotny jest kontekst, zrobionego zdjęcia. Lecha Wałęse fotografowałem wielokrotnie, ale pierwsze portrety były wyjątkowe. Nie dlatego, że były pierwsze. Przyleciałem z Nowego Jorku do Warszawy w 1989 r. na kilka dni przed Okrągłym Stołem. Dowiedziałem się, że 4 lutego (sobota) 1989 r. na dwa dni przed obradami Okrągłego Stołu, jest zebranie, na plebanii kościoła św. Brygidy w Gdańsku, gdzie będą wszyscy najważniejsi ludzie Solidarności, z Wałęsą na czele. Wsiadłem w ranny pociąg Warszawa-Gdańsk, w przedziale, w którym podróżowałem, siedział jadący na to spotkanie prof. Samsonowicz, późniejszy minister edukacji narodowej w rządzie Tadeusza Mazowieckiego. Przez cały czas jazdy prof. Samsonowicz pracował nad tekstem, uzupełniając z fiszek bibliografię. Już w pociągu czuło się pewne podniecenie, ciągle przechodzili jacyś ludzie, którzy bacznym wzrokiem patrzyli na wszystkich w przedziale. Po czym my wszyscy patrzyliśmy na siebie krzywo się uśmiechając, w podtekście pewnie każdy pomyślał “to kapuś”. Kiedy znalazłem się na miejscu, zobaczyłem, że placyk przed plebanią Kościoła św. Brygidy w Gdańsku był wypełniony szczelnie przez ekipy telewizyjne z całego świata. Widziałem amerykańskie stacje: ABC, NBC, CBS... dziesiątki fotoreporterów tłoczyło się przed wejściem do plebanii, gdzie stał górujący nad wszystkimi, postawny ks. Henryk Jankowski.

Pomyślałem sobie, jestem świadkiem historii Polski. O wejściu do środka nawet nie marzyłem. Kiedy tak stałem na końcu tłumu, zobaczyłe zbliżającego się dziarskim krokiem prof. Bronisława Geremka. On również zobaczył mnie i witając się serdecznie — zapytał co ja tu robię? Nie zdążyłem mu odpowiedzieć, gdyż w tym momencie, prawie ocierając się o nas, wjechał mikrobus Volkswagen, za kierownicą, którego siedział Wałęsa. Błyskawicznie nacisnęłem spust migawki i mam Wałęse za kierownicą. Nie na próżno przyjechałem – pomyślałem sobie.

Dalej akcja potoczyła się jak w dobrym hollywoodskim filmie. Wysiadając z samochodu Wałęsa zobaczył prof. Geremka, podszedł do nas. Prof. Geremek prawą ręką objął Wałęse, a mnie przygarnął lewą, tak weszliśmy na plebanie, obok zaskoczonego ks. Jankowskiego. Zaraz po wejściu, usiedliśmy przy zastawionym stole, pojawiła się herbata. Po pierwszym łyku, zacząłem rozglądać się dookoła, zobaczyłem rozmawiających: Jacka Kuronia, Adama Michnika, Andrzeja Stelmachowskiego, Marka Edelmana oraz zaaferowanego Tadeusza Mazowieckiego, który z przenośnego telefonu (nie mylić z telefonem komórkowym, których wówczas jeszcze nie było), rozmawiał z gen. Czesławem Kiszczakiem. Zacząłem fotografować: na pierwszym planie prof. Geremek i Wałęsa częstują się wędliną. Takiego zdjęcia nikt nie ma.

Kilka minut później ks. Jankowski zarządził przejście do sali obrad. Zobaczyłem długi stół, na końcu, pod prostym brzozowym krzyżem usiadł Wałęsa, a koło niego prof. Geremek. Po obu stronach zasiedli doradcy Solidarności. Pamiętam Jacka Kuronia z nieodłączym termosem, o którgo zawartości krążyły legendy, ale to co wlewał wyglądało na mocną herbatę. Robiąc zdjęcia, myślałem, że jestem jedynym postronnym człowiekiem w tym towarzystwie. Po krótkiej modlitwie ks. Jankowskiego, ktoś zapytał — kim jest ten człowiek — wskazując na mnie. Zaległa cisza, którą przerwał prof. Geremek, to nasz człowiek z Nowego Jorku. Usłyszałem protest: „Jak to z Nowego Jorku, przecież my będziemy ustalać strategię Okrągłego Stołu, obowiązuje tajemnica!“ Wtedy jeszcze raz prof. Geremek spokojnym głosem powiedział — „przecież ktoś musi dokumentować, to historyczne wydarzenie”, a zwracają się do mnie — „czy przysięga pan zachować w tajemnicy wszystko to, co Pan tu usłyszy?” – Zbaraniały podniosłem rękę do góry i powiedziałem — „tak przysięgam”.

„No więc, przejdźmy do pierwszego punktu obrad” – rozpoczął prof. Geremek. Tak więc stałem się świadkiem historycznych wydarzeń. Nigdy potem, nie pytałem prof. Geremka, czy już jestem zwolniony z wówczas danej przysięgi. Nie mówiłem nic o tym wydarzeniu. Obserwowałem już z Nowego Jorku oficjalne obrady Okrągłego Stołu. Pamiętam utkwiła mi wówczas długa dyskusja, czy w czasie obiadu usiąść przy stole ze stroną rządową (komunistyczną).

Rozmowy rozpoczęły się 6 (poniedziałek) lutego 1989 o godzinie 14:23, a zakończyły 5 kwietnia tego samego roku. Prowadzone były w kilku miejscach, a ich rozpoczęcie i zakończenie odbyło się w siedzibie Urzędu Rady Ministrów PRL w Pałacu Namiestnikowskim w Warszawie. W obradach wszystkich zespołów brały udział 452 osoby. Pomysł zorganizowania rozmów między władzą a opozycją pojawił się na kilka lat przed rozpoczęciem obrad. Jednak idea zorganizowania Okrągłego Stołu została po raz pierwszy sformułowana dopiero 16 sierpnia 1988 podczas spotkania gen. Czesława Kiszczaka z Lechem Wałęsą. Warunkiem rozpoczęcia obrad miało być wygaszenie zorganizowanej przez „Solidarność” fali strajków.

Byłem kilka lat później u Wałęsy w domu w Gdańsku, spędziliśmy kilka godzin, robiłem duży materiał zdjęciowy pt. “Ojcowie i córki” dla magazynu “Twój Styl”, ale tego napięcia, co przyniesie Okrągły Stół, w oczach Wałęsy już nie było.

W wyborach w 1990 z powodzeniem kandydował na urząd Prezydenta RP, stając się pierwszym w historii prezydentem RP wybranym w wyborach powszechnych. Jego popularność osłabła, a rola w polskiej polityce istotnie zmniejszyła się po tym, jak z niewielką stratą przegrał wybory prezydenckie w 1995. Pozostał aktywny w sferze publicznej, zakładając w kolejnych latach Instytut Lecha Wałęsy, Chrześcijańską Demokrację III Rzeczypospolitej Polskiej i Forum Obywatelskie Chrześcijańska Demokracja.

Znany z dużej żywiołowości wystąpień, na przestrzeni lat wytworzył swój charakterystyczny wizerunek m.in. poprzez noszenie w klapie marynarki wizerunku Matki Boskiej Częstochowskiej, a także poprzez używanie specyficznych zwrotów językowych, które przeniknęły trwale do języka polskiego jako tzw. wałęsizmy. W 2013 Andrzej Wajda wyreżyserował poświęcony mu film biograficzny Wałęsa. Człowiek z nadziei. Po wyborach parlamentarnych w 2005 i w 2015 krytykował rządy Prawa i Sprawiedliwości, m.in. w obliczu kryzysu wokół Trybunału Konstytucyjnego w Polsce. Angażował się w szereg działań opozycji, w tym Komitetu Obrony Demokracji. Manifestował swoją niezgodę na działania będące w jego przekonaniu naruszaniem ładu konstytucyjnego. Uznany za Człowieka Roku 1981 oraz za jednego ze 100 najważniejszych ludzi stulecia (1999) przez tygodnik „Time”. Za swoją działalność otrzymał szereg odznaczeń państwowych, m.in. Prezydencki Medal Wolności, Krzyż Wielki Orderu Łaźni oraz Krzyż Wielki Orderu Legii Honorowej. Otrzymał tytuły doctora honoris causa szeregu uczelni wyższych. Jego imieniem zostały nazwane ulice i place w różnych miejscach świata oraz port lotniczy w Gdańsku.

Od czasu przemian ustrojowych pojawiały się zarzuty, że Lech Wałęsa współpracował ze Służbą Bezpieczeństwa, organem policji politycznej w PRL. W 2017 ekspertyza sporządzona na potrzeby śledztwa prowadzonego przez Instytut Pamięci Narodowej wykazała na podstawie badania pisma ręcznego autentyczność dokumentów, w których Lech Wałęsa miał zgodzić się współpracować z SB (pojawiły się także opinie to kwestionujące). Sam Lech Wałęsa w szeregu wypowiedzi konsekwentnie zaprzeczał współpracy z SB. Kwestia współpracy Lecha Wałęsy ze służbami stała się przedmiotem sporu wśród historyków.

Wielokrotnie odznaczany i wyróżnieniany m.in.: z tytułu wyboru na urząd Prezydenta RP stał się kawalerem, wielkim mistrzem orderu i przewodniczącym kapituł Orderu Orła Białego oraz Orderu Odrodzenia Polski; 1989: wenezuelski Krzyż Wielki Orderu Francisco de Miranda; 1989: amerykański Prezydencki Medal Wolności; 1989: filadelfijski Medal Wolności; 1991: papieski Złoty Łańcuch Orderu Piusa IX; 1991: belgijska Wielka Wstęga Orderu Leopolda; 1991: brytyjski Krzyż Wielki Orderu Łaźni; 1991: francuski Krzyż Wielki Orderu Legii Honorowe;1991: włoski Krzyż Wielki Orderu Zasługi Republiki;1993: szwedzki Order Serafinów 1993: duński Order Słonia; 1993: fiński Krzyż Wielki Orderu Białej Róży; 1993: portugalski Wielki Łańcuch Orderu Wolności; 1994: portugalski Wielki Łańcuch Orderu Infanta Henryka; 1994: węgierski Krzyż Wielki Orderu Zasługi Republik;i 1994: turecki Order Państwa; 1995: brazylijski Krzyż Wielki Orderu Krzyża Południa; 1995: norweski Krzyż Wielki Orderu Św. Olafa; 1999: amerykański Medal Wolności od National Endowment for Democracy; 1999: Międzynarodowa Nagroda Wolności; 1999: czeski Order Lwa Białego I Klasy; 2001: dominikański Krzyż Wielki ze Złotą Gwiazdą Orderu Krzysztofa Kolumba; 2005: ukraiński Order Księcia Jarosława Mądrego II stopnia; 2006: estoński Krzyż Wielki Orderu Krzyża Ziemi Maryjnej; 2008: odznaka honorowa Gwiazda Millenium Litwy; 2010: portugalski Krzyż Wielki Orderu Skrzydła św. Michała; 2014: rumuński Krzyż Wielki Orderu Korony (domowy); holenderski Order Lwa Niderlandzkiego niemiecki Order Zasługi chilijski Krzyż Wielki Orderu Zasługi Medal UNESCO Medal Republiki Urugwaju. Wyróżnienia i nagrody Lech Wałęsa; (2011) Doktoraty honoris causa (1981) Alliance College, (1981) Uniwersytetu Columbia, (1981) Katolickiego Uniwersytetu w Lowanium, (1981) Providence College (w Providence), (1982) MacMurray College (w Jacksonville), (1982) Uniwersytetu Notre Dame, (1982) Université Paris 8 Vincennes–Saint-Denis, (1982) Uniwersytetu Seton Hall (w South Orange), (1983) Uniwersytetu Paryskiego, (1983) Uniwersytetu Harvarda, (1984) Uniwersytetu Fordham, (1984) Uniwersytetu w Dundee (Szkocja), (1989) Uniwersytetu McMastera, (1989) Uniwersytetu Simona Frasera, (1990) Uniwersytetu Gdańskiego; (1990) Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, (1996) Uniwersytetu Connecticut; Universidad Anáhuac México Sur (w Meksyku); (1997) Universidad del Salvador (w Buenos Aires;, (1997) Uniwersytetu w Mendozie (Argentyna), (1997) Uniwersytetu Meiji (w Tokio), (1997, prof. hon.) Uniwersytetu Koreańskiego (w Seulu), (1998) Westminster College (w Fulton), (1998) Uniwersytetu Lynnów (w Boca Raton), (1999) Uniwersytetu Gannona (w Erie), (1999) Uniwersytetu Hawajskiego; (2000) Lewis and Clark College (w Portland), (2000) Middlebury College (w Middlebury), (2001) Pontificia Universidad Católica Madre y Maestra (w Santiago de los Caballeros), (2001) Uniwersytetu Świętego Ambrożego (w Davenport), (2001) Ramapo College of New Jersey (w Mahwah), (2002) Uniwersytetu Karoliny Północnej w Charlotte, (2005) Uniwersytetu Quebecu w Trois-Rivières, (2011) Uniwersytetu Europejskiego w Madrycie, (2011) Uniwersytetu Opolskiego, (2018) Uniwersytetu Césara Vallejo (w Trujillo), (2022) New England College (w Henniker).

Otrzymał honorowe obywatelstwa m.in.: (1982) Turyn; (1990) Białystok, (1900) Genua; (1990) Radom; (1990) Kraków; (1990) Lipno[126], (1990) Mielec, (1990) Zamość, (1990) Tczew; (1991) Turek; (1995) Sopot, (1995) Gdynia, (1995) Łuków, (1997) Gdańsk, (2004) Łęczyca, (2005) Brzeg Dolny, (2005) Wrocław, (2005) Kościerzyna, (2007) Warszawa, (2008) Szczecin, (2008) Zielona Góra, (2008) Opole, (2008) Zduńska Wola, (2009) Mława, (2009) Poznań, (2009) Puławy, (2010) Darłowo, (2010) Ustrzyki Dolne, (2010) województwo kujawsko-pomorskie, (2011) Elbląg, (2013) gmina Brudzeń Duży, (2014) Palermo, (2014) Żukowo, (2015) Ślesin, (2016) Namysłów.

Jako pierwszy Polak zdobył w 1981 tytuł Człowieka Roku magazynu „Time”. W 1991 z rąk królowej brytyjskiej Elżbiety II otrzymał godność Honorowego Członka Orderu Łaźni (Honorary Member of the Most Honourable Order of the Bath; obywatele brytyjscy otrzymują przy nadaniu tego orderu osobiste szlachectwo, ale nie odnosi się to do cudzoziemców). Za „działalność dla dobra publicznego, dobrosąsiedzkich stosunków i pokoju” został odznaczony Komandorią Missio Reconciliationis przyznaną przez Zarząd Krajowy Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Społecznego „Misja Pojednania” (powołanego w wyniku historycznego spotkania i pojednania się w 1993 obrońców Westerplatte i marynarzy z pancernika Schleswig-Holstein). W 1993 z okazji udekorowania szwedzkim odznaczeniem – Orderem Królewskim Serafinów nadano mu herb mający zastosowanie wyłącznie do celów orderowych. 10 lutego 1995 wyróżniony został Pierścieniem Hallera, nagrodą przyznawaną przez Ligę Morską. Również w 1995 otrzymał tytuł Człowiek Roku tygodnika „Wprost”. Rzeźba przedstawiająca Lecha Wałęsę, autor Giennadij Jerszow. Portret został stworzony w Gdańsku w 2013 roku 17 lipca 1996 wyróżniony został honorowym tytułem Przyjaciel Ludzi Bezdomnych, nadawanym przez twórcę Monaru – Marka Kotańskiego. Jest także laureatem statuetki Nagrody Humanitarnej VICTORIA, którą odebrał w świdnickiej katedrze, a także Nagrody Kisiela w 2005 oraz nagrody Galileo 2000 (w 2007). Otrzymał tytuł „Człowieka Roku” 2004 Forum Ekonomicznego. W 2005 otrzymał Nagrodę Specjalną Zarządu Konfederacji Lewiatan, przyznawaną osobom wybitnie zasłużonym na polach kultury, polityki, nauki, życia publicznego i gospodarki. W 2007 został dożywotnim członkiem FOSE – Przyjaciele Skautingu w Europie. Oficjalnego przyjęcia do FOSE dokonał Jørgen Rasmussen, prezes Europejskiej Fundacji Skautowej. Również w 2007 otrzymał Medal Wolności im. Jana Karskiego za „kluczową rolę w ruchu niepodległościowym, który doprowadził do upadku komunizmu w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej”. W 2008 otrzymał Odznakę Honorową za Zasługi dla Województwa Warmińsko-Mazurskiego (nr 129). 8 kwietnia 2008 – jako pierwszemu – Rada Polskiej Fundacji Katyńskiej nadała mu Medal Dnia Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej. 14 kwietnia 2008 podczas spotkania z mieszkańcami Oliwy w sali Gimnazjum nr 23 Lech Wałęsa został uhonorowany Oliwskim Paszportem przez grupę inicjatywną powołania Rady Osiedla w Oliwie Rada Oliwy. 9 czerwca 2009 otrzymał Medal im. Ernsta Reutera, będący najwyższym odznaczeniem miasta Berlina dla osobistości, które w szczególny sposób angażowały się na rzecz demokracji i praw człowieka. Tablica upamiętniająca Lecha Wałęsę przy ulicy Długie Pobrzeże w Gdańsku (nad brzegiem Motławy, obok Zielonej Bramy) W 2011 został wyróżniony nadanym przez Zarząd Główny Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych Kombatanckim Krzyżem Pamiątkowym „Zwycięzcom” w „uznaniu zasług wniesionych na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości”. W tym samym roku otrzymał także za „życiowe poświęcenie sprawom wolności” nagrodę im. Ronalda Reagana (Ronald Reagan Centennial Freedom Award). Gratulacje laureatowi przekazała wdowa po byłym prezydencie USA, Nancy Reagan. 11 lutego 2011 został uhonorowany nadaniem imienia tulipanom „Lech Wałęsa”, które zostały wyhodowane przez Marax Tulips VOF z siedzibą Hem w Holandii i wpisane przez Królewskie Stowarzyszenie Hodowców Cebul Kwiatowych do Międzynarodowego Rejestru Hodowców Tulipanów. 10 września 2012 w uznaniu wybitnych zasług zarząd Stowarzyszenia Kucharzy Polskich z Gdańska przyznał Lechowi Wałęsie legitymację nr 1 i honorowe członkostwo tej organizacji. Pierwszy terminal portu lotniczego im. Lecha Wałęsy w Gdańsku (2009) W sierpniu 2023 fundacja Grand Press przyznała Lechowi Wałęsie Specjalny Medal Wolności Słowa. Został laureatem specjalnej Międzynarodowej Nagrody Al-Idrisi. Upamiętnienie W Gdańsku od 2004 działa port lotniczy im. Lecha Wałęsy. Place i ulice Lecha Wałęsy znajdują się w Stanach Zjednoczonych (w Glen Cove), w Kanadzie (Mississauga) i Francji (Arras, Fréjus, Le Kremlin-Bicêtre, Nicea, oraz Rosny-sous-Bois). Ponadto jest patronem ronda w Gnieźnie, ulicy we wsi Zgorzałe na Kaszubach (od 2009) i szkoły w Toronto. 19 marca 2008 został wyróżniony odwzorowaniem w granicie podpisu w nawierzchni ulicy Długiej w Bydgoszczy (tzw. bydgoskie autografy). 5 czerwca 2009 został uhonorowany pomnikiem w Alei Polskich Noblistów w Parku Natury w Odolanowie. Poczta Polska trzykrotnie wyemitowała znaczki z wizerunkiem Wałęsy: w 1990 dla upamiętnienia przyznania mu Pokojowej Nagrody Nobla, w 2001 w serii znaczków „Polskie Milenium” uwieczniono składanie przysięgi prezydenckiej w Sejmie oraz w 2013, w 70. rocznicę jego urodzin.

Odebrane upamiętnienia m.in.: Ulica w San Francisco (1986–2014) – patronat odebrany z powodu wypowiedzi o osobach homoseksualnych; Patronat Bieszczadzkiego Zespołu Szkół Zawodowych w Ustrzykach Dolnych (2012–2020) – odebrany ze względów formalnych; Honorowe obywatelstwo gminy Majdan Królewski (1995–2020) – odebrane ze względu na określenie Kornela Morawieckiego mianem zdrajcy.

Aktywnie wykorzystuje internet. W 2006 otrzymał specjalny numer GG: 1980. Prowadził blogi, m.in. w serwisach MojaGeneracja.pl i blog.pl. Prowadził również mikroblogi w serwisach Blip i wykop.pl. W marcu 2016 przeniósł się z mikroblogiem na portal Facebook. Posiada także profile na portalach: Twitter i Instagram[ oraz kanał na YouTube. Kultura masowa Lech Wałęsa i Piotr Najsztub na Przystanku Woodstock (2009).

Postać Wałęsy była inspiracją dla piosenki „New Year’s Day” irlandzkiej grupy U2, nawiązując do rozstania internowanego na początku lat 80. Wałęsy z rodziną.

Sylwetka Wałęsy znalazła się w kilku światowej sławy teledyskach, m.in. Michaela Jacksona („Man in the Mirror”) lub The Scorpions („Wind of Change”). Na obu widać Wałęsę z końca lat 80.

Do osoby Wałęsy odnosi się utwór „100 000 000”, opublikowany na albumie Spalaj się! (1993) Kazika oraz Na żywo, ale w studio (1994) grupy Kazik na Żywo. Tekst opisuje rozmowę robotników, którzy nie szczędzą krytycznych uwag pod adresem prezydenta Wałęsy, skoncentrowanych głównie na niespełnionej obietnicy przedwyborczej (Lech Wałęsa obiecał powszechne uwłaszczenie obywateli poprzez rozdanie każdej dorosłej osobie po 100 mln złotych sprzed denominacji, w formie bonu prywatyzacyjnego). W refrenie wykrzykiwane są słowa: Wałęsa, dawaj moje sto milionów, Wałęsa, dawaj nasze sto milionów. Na albumie Na żywo, ale w studio wydano także kontynuację utworu, zatytułowaną „300 000 000”.

Osobie Wałęsy w ironicznym tonie był poświęcony utwór „Z chłopa król” Jacka Kaczmarskiego z płyty Głupi Jasio (1989).

Do osoby Wałęsy odnosi się tekst piosenki zespołu Big Cyc „Ostry dyżur” z albumu pt. Wojna plemników (1993), opisujący fatalną sytuację w polskiej służbie zdrowia, która jest porównywana do Wałęsy. Oczywistą aluzją do Wałęsy („elektryka ze Stoczni Gdańskiej”) jest też inna piosenka Big Cyc – tytułowy utwór z albumu Nie wierzcie elektrykom (1991). Wizerunek Wałęsy oraz jego wyuczony zawód zostały umieszczone na okładce, na której umieszczona jest karykatura prezydenta ubranego w koszulkę z wielką literą „S”, przypominającą tę Supermana, i znaczkiem „Playboya” w klapie marynarki.

W 2013 Andrzej Wajda ukończył film biograficzny o Lechu Wałęsie pt. Wałęsa. Człowiek z nadziei. Premiera tego filmu miała miejsce 21 września 2013 w Teatrze Narodowym w Warszawie.

“Na szczęście koło Lecha Wałęsy kłębi się tyle namiętności, miłości, zawiści, nienawiści, entuzjazmu, że jest z czego wybierać. Poza tym liczę na jego dystans i poczucie humoru. I że nie traktuje swoich słów jak ewangelii. Przeczytałem prawie wszystko, a w każdym razie bardzo dużo z tego, co się o nim napisało. Spotkałem ludzi spoza polityki, którzy go znali dobrze. Rozmawiałem z BOR-owcami, którzy wieźli go na internowanie. Obejrzałem mnóstwo filmów dokumentalnych. To niezwykły bohater i niewiarygodna kariera. W ciągu trzech dni stał się jednym z najsławniejszych ludzi na świecie. On jest nawet w teledysku Michaela Jacksona “Man in the Mirror,” z Gandhim, Martinem Lutherem Kingem i Matką Teresą m.in. Poza Papieżem, jest najpopularniejszym na świecie Polakiem. Przy czym Papież odbył długą drogę przez wszystkie hierarchie kościelne, a Wałęsa “wybuchł” nagle i bez żadnego przygotowania. Jak wiadomo, nie ma wielkości bez słabości, a dramatyzm czy tragizm zawsze ociera się o śmieszność. Oczywiście całej historii Wałęsy nie da się opowiedzieć, bo film by trwał 10 godzin. W sumie bardziej interesował mnie człowiek niż historia. Są w tym scenariuszu tak zwane prawdziwe zmyślenia, to znaczy sceny, które jeżeli nawet się nie odbyły, to moim zdaniem powinny się odbyć. Nie ma szansy, żeby to, co napisałem, spodobało się wszystkim, bo każdy w Polsce ma swojego Wałęsę”. —Janusz Głowacki dla filmu o Wałęsie.

Lech Wałęsa wspomniany został w serii gier komputerowych Cywilizacja. Jego imię i nazwisko wymieniane jest w rankingu wielkich przywódców określającym poziom, który osiągnął gracz w trakcie rozgrywki. Lech Wałęsa odzwierciedla ukończenie gry z wynikiem ponadprzeciętnym, gdzie najlepszy wynik symbolizuje postać cesarza Oktawiana Augusta, a najgorszy Dan Quayle.