„…Jest dla mnie rzeczą obrzydliwą, branie w ręce cudzych dzieł i wtłaczanie w nie innych wartości psychologicznych, społecznych, moralnych i politycznych dla poparcia tak zwanej koncepcji, czy inaczej – bo to jest teraz bardzo modne – swego pomysłu. Uważam, że to jest gra nie fair. Zwłaszcza, jeśli dotyczy pisarza nieżyjącego, który nie może się bronić…“ – Jerzy Antczak.
Jerzy Antczak (ur. 25 grudnia 1929 we Włodzimierzu Wołyńskim) – reżyser.
Jego żoną jest aktorka Jadwiga Barańska, z którą ma syna Mikołaja (ur. 1964).
Ukończył Wyższą Szkołę Teatralną im. Leona Schillera w Łodzi, dyplom uzyskał w 1953. W 1957 był dyrektorem teatru „7,15” w Łodzi, w 1959 naczelny reżyser Łódzkiego Ośrodka Telewizyjnego, a od 1963 naczelny reżyser Warszawskiego Ośrodka Telewizyjnego.
W latach 1963–1975 naczelny reżyser Teatru Telewizji. Reżyserował osobiście m.in. Kordiana J.Słowackiego, Trzy siostry Czechowa, Szklaną menażerię T.Williamsa; również ważne spektakle Teatru Faktu (Epilog Norymberski). 22 lipca 1964 z okazji 20-lecia Polski Ludowej otrzymał zespołową nagrodę państwową I stopnia za twórczość artystyczną w teatrze telewizji.
Laureat nagrody państwowej I stopnia (indywidualnej 1964 i 1970, zespołowej 1976).
W roku 1977 jego film „Noce i dnie” był nominowany do Oscara w kategorii najlepszy film nieanglojęzyczny.
Od 1979 wraz z żoną Jadwigą Barańską, przebywa w USA, gdzie jest wykładowcą (z tytułem profesora) prestiżowej amerykańskiej uczelni UCLA – Uniwersytetu Kalifornijskiego w Los Angeles, na Wydziale Filmu i Telewizji.
Od początku lat 90. czasowo przebywa w Polsce, realizując dwa filmy: „Dama kameliowa” i „Chopin Pragnienie miłości” oraz dwa przedstawienia teatru TV: „Cezar i Pompejusz” oraz „Ścieżki chwały”.
14 września 2013 otrzymał Platynowe Lwy za całokształt twórczości na 38. Festiwalu Filmów w Gdyni.
Jest autorem m.in. filmów: „Wystrzał” (również teatr tv), “Mistrz”, „Hrabina Cosel” (również 3 odcinkowa wersja serialowa), „Epilog norymberski” (również teatr tv), „Noce i dnie” (również 12 odcinkowa wersja serialowa), „Dama kameliowa”, „Chopin. Pragnienie miłości” (również wersja angielska – „Chopin. Desire for love”).
Jerzy Antczak zrealizował dla telewizji około 130 przedstawień m.in.: „Zegarek” 1961 Wystąpili: Tadeusz Łomnicki, Kazimierz Opaliński, Antonina Gordon-Górecka; „Wilki w nocy” 1962 Wystąpili: Jadwiga Barańska, Mariusz Dmochowski, Zofia Mrozowska, Edmund Fetting, Zdzisław Mrożewski; „Szklana menażeria” 1963 Wystąpili: Jadwiga Barańska, Barbara Ludwiżanka, Władysław Kowalski, Ignacy Gogolewski; „Kordian” 1963 Wystąpili: Ignacy Gogolewski, Kazimierz Opaliński, Zdzisław Mrożewski, Ignacy Machowski; „Wspólny pokój” 1964 Wystąpili: Michał Pawlicki, Ignacy Machowski, Stanisław Zaczyk, Ryszarda Hanin, Władysław Kowalski, Marian Kociniak; „Mistrz” (również wersja filmowa) 1964 Wystąpili: Janusz Warnecki, Stanisław Zaczyk, Ryszarda Hanin, Igor Śmiałowski; „Dudek” 1964 Wystąpili: Jadwiga Barańska, Czesław Wołłejko, Danuta Szaflarska, Irena Kwiatkowska, Edward Dziewoński, Andrzej Szczepkowski, Igor Śmiałowski, Lech Ordon; „Pożegnanie z Marią” 1966 Wystąpili: Tadeusz Łomnicki, Ewa Wiśniewska, Zbigniew Zapasiewicz, Marian Kociniak, Leonard Pietraszak; „Skowronek” 1966 Wystąpili: Jadwiga Barańska, Józef Nalberczak, Edmund Fetting, Henryk Borowski, Stanisław Jasiukiewicz, Ignacy Gogolewski, Zdzisław Mrożewski; „Notes” 1968 Wystąpili: Tadeusz Fijewski, Zofia Kucówna, Jan Englert, Eugenia Herman, Stanisław Milski, Andrzej Zaorski, Teresa Szmigielówna, Ryszard Pietruski; „Trzy siostry” 1968 Wystąpili: Jadwiga Barańska, Zofia Petri, Jolanta Wołłejko, Tadeusz Fijewski, Ignacy Gogolewski, Bronisław Pawlik, Stanisław Jasiukiewicz, Jan Englert, Ryszard Pietruski; „Oświadczyny. Jubileusz.” 1971 Wystąpili: Jadwiga Barańska, Tadeusz Fijewski, Mieczysław Pawlikowski, Wanda Łuczycka; „O szkodliwości palenia tytoniu” 1971 Wystąpił: Tadeusz Fijewski (Było to pierwsze przedstawienie teatru tv zrealizowane w kolorze); „Ścieżki chwały” 1995 Wystąpili: Janusz Nowicki, Leon Charewicz, Adam Ferency, Janusz Michałowski, Artur Żmijewski, Henryk Machalica, Marcin Troński, Artur Barciś, Sławomir Orzechowski, Bronisław Wrocławski; „Cezar i Pompejusz” 1996 Wystąpili: Zbigniew Zapasiewicz, Mariusz Benoit, Stanisława Celińska, Jerzy Kamas, Artur Żmijewski, Leon Charewicz, Cezary Morawski, Marcin Troński.
Wielokrotnie nagradzany m.in. Złote Ekrany: 1964 – Kordian, Teatr TV, 1966 – Wystrzał, Film TV, 1971 – Epilog Norymberski, Film TV; Nagrody Komitetu ds. Radia i Telewizji (pięciokrotnie), 1966 – Palermo Światowy Festiwal Radia i Telewizji – „Mistrz” film TV. „Prix Italia”, 1968 – Sofia, Bułgaria Festiwal Teatrów Interwizji – „Notes” Grand Prix, 1976 – Nagroda specjalna Międzynarodowej Unii Krytyki Filmowej za „Noce i dnie”, 2003 – „Chopin-pragnienie miłości”, The WorldFest-Houston International Film Festival, The Platinum Remi Award – „Platyna” dla, najlepszego dramatu, 2008 – „Epilog norymberski” film TV, The WorldFest-Houston International Film Festival, The Platinum Remi Award – „Platyna” dla najlepszego filmu z gatunku „dokudrama”, 2013 – Platynowe Lwy za całokształt twórczości na 38. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni, 2015 – Złota Sowa Polonii za twórczość filmową, 2015 – Diamentowe Lwy za najlepszy film „Noce i dnie” na 40-lecie Festiwalu Filmowego w Gdyni (2015).
Wielokrotnie odznaczany m.in.: Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1976), Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1970), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1964), Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2008).
Od dawna chciałem zrobić portrety Jerzemu Antczakowi, którego niezwykle ceniłem za jego filmy i teatry telewizji, aż tu w czasie jednego z moich pobytów w Warszawie 29 czerwca 1996 r. miałem szansę go spotkać i sfotografować.
W osobistym kontakcie okazał się jeszcze ciekawszy niż myślałem. Zrobiłem serię bardzo bliskich, intensywnych portretów, kiedy je zobaczył napisał mi Jerzy Antczak – „…Nie znam nikogo kto tak jak Czapliński potrafi portretować duszę człowieka. Powiedział Norwid o muzyce Chopina: "Umiał zbierać kwiaty polne puchu ani rosy z nich nie otrząsając". Słowa Norwida chciałbym zadedykować Panu i Jego wielkiej sztuce…”.
Niezwykle ważne jest co ktoś pisze, ale stokroć ważniejsze, kto pisze. Reżyser, który zmaga się z pokazywaniem prawdy o ludziach, widzi to w mojej sztuce, to duża sprawa. Ale kiedy nadarzyła mi się okazja, że 27 października 2000 r. miałem możliwość wejść na plan filmu pt. „Chopin. Pragnienie miłości”, gdzie reżyserem był Jerzy Antczak, który był w Pałacu na Wyspie w Łazienkach Królewskich w Warszawie, skorzystałem skwapliwie. Zdjęcia na planie, to zupełnie inna bajka, można zobaczyć artystów w sytuacjach niezwykłych. Danuta Stenka, która grała George Sand wysłuchuje poważnie uwag reżysera, a na następnym całuje go bardzo namiętnie, co jak sam pokazał, bardzo go zaskoczyło, nie mówiąc o tym, że nieopodal był żona Jadwiga Barańska.
Sam Antczak o filmie mówił, że interesowała go idea filmu o losach miłości Fryderyka Chopina do francuskiej pisarki George Sand oraz skomplikowanych relacjach między parą zakochanych a jej dziećmi. Jerzy Antczak nakręcił jednocześnie dwie wersje filmu, polską i angielską zatytułowaną Chopin. Desire for Love, które były pokazywana w ponad 40 krajach świata. Film ukazał się na DVD m.in. w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Rosji, Norwegii, Szwecji, Danii, Portugalii, Słowenii, Grecji, Ukrainie.
W filmie występowała cała plejada gwiazd m.in. Piotr Adamczyk – Fryderyk Chopin, Danuta Stenka – George Sand, Jerzy Zelnik – Mikołaj, ojciec Chopina, Jadwiga Barańska – Justyna, matka Chopina, Janusz Gajos – wielki książe Konstanty, Maria Gładkowska – wielka księżna Julia, Anna Korcz – baronowa Rothschild, Marian Opania – służący Jan… Na koniec dnia zdjęciowego, kiedy już wszyscy byli wymęczeni, udało mi się przez reżysera namówić wszystkich, aby zrobić zdjęcie zbiorowe, przed Pałacem na Wyspie w Łazienkach Królewskich, powstał unikalny dokument.
„…Barańska (żona Jerzego Antczaka) towarzyszyła mi w poczynaniach scenopisarskich od samego początku. Pierwszy szkic do "Noce i dnie" został przez nią zdruzgotany. Ona ma fenomenalne wyczucie dramaturgii i czasu. Ze zdania, które składa się z 15 słów, potrafi wyrzucić wszystko i zostawić to jedno słowo. Na tym polega pisanie scenariusza, wystarczy go edytować i wycisnąć z niego dramaturgię…” – Jerzy Antczak.
„…Ja z Polski nigdy nie wyjechałem. Opuściłem ją tylko fizycznie. Wewnętrznie wciąż jestem w kraju, który mnie ukształtował i któremu tak wiele zawdzięczam…” – Jerzy Antczak.
PORTRAIT with HISTORY Jerzy Antczak
“… It is disgusting for me to take into the hands of someone else's works and force them into other psychological, social, moral and political values to support the so-called concept, or - because it is very fashionable now - my idea. I believe that this is a game not fair. Especially when it concerns a deceased writer who cannot defend himself ... ”- Jerzy Antczak.
Jerzy Antczak (born December 25, 1929 in Włodzimierz Wołyński) - director.
His wife is the actress Jadwiga Barańska, with whom he has a son, Mikołaj (born 1964).
He graduated from the Theater School of Leon Schiller in Łódź, graduated in 1953. In 1957 he was the director of the "7.15" theater in Łódź, in 1959 the chief director of the Łódź Television Center, and from 1963 the chief director of the Warsaw Television Center.
In the years 1963–1975 he was the director of the Television Theater. He has personally directed, among others Kordian J. Słowacki, Three Sisters of Chekhov, The Glass Menagerie by T. Williams; also important performances of the Theater of Fact (Nuremberg Epilogue). On July 22, 1964, on the occasion of the 20th anniversary of the People's Republic of Poland, he was awarded the 1st class state team award for artistic creativity in television theater.
Winner of the 1st degree state award (individual 1964 and 1970, team 1976).
In 1977, his film "Nights and Days" was nominated for an Oscar in the Best Foreign Language Film category.
Since 1979, he and his wife Jadwiga Barańska have been living in the USA, where he is a lecturer (with the title of professor) at the prestigious American university UCLA - the University of California in Los Angeles, at the Film and Television Department.
Since the beginning of the 1990s, he has been temporarily in Poland, making two films: "The Lady of the Camellias" and "Chopin's Desire for Love" and two TV theater productions: "Caesar and Pompey" and "Paths of Glory".
On September 14, 2013 he was awarded Platinum Lions for lifetime achievement at the 38th Gdynia Film Festival.
He is the author of, among others films: "Gunshot" (also TV theater), "The Master", "Countess Cosel" (also a 3-episode series version), "Nuremberg epilogue" (also TV theater), "Nights and days" (also a 12-episode series version), "Lady of the Camellias", "Chopin. Desire for love "(also in English -" Chopin. Desire for love ").
Jerzy Antczak made about 130 performances for television, including: "The Watch" 1961 Performers: Tadeusz Łomnicki, Kazimierz Opaliński, Antonina Gordon-Górecka; "Wolves in the Night" 1962 Performed by: Jadwiga Barańska, Mariusz Dmochowski, Zofia Mrozowska, Edmund Fetting, Zdzisław Mrożewski; "The Glass Menagerie" 1963 Performers: Jadwiga Barańska, Barbara Ludwiżanka, Władysław Kowalski, Ignacy Gogolewski; "Kordian" 1963 Performers: Ignacy Gogolewski, Kazimierz Opaliński, Zdzisław Mrożewski, Ignacy Machowski; "Common Room" 1964 Performers: Michał Pawlicki, Ignacy Machowski, Stanisław Zaczyk, Ryszarda Hanin, Władysław Kowalski, Marian Kociniak; "The Master" (also a film version) 1964 Starring: Janusz Warnecki, Stanisław Zaczyk, Ryszarda Hanin, Igor Śmiałowski; "Dudek" 1964 Performers: Jadwiga Barańska, Czesław Wołłąko, Danuta Szaflarska, Irena Kwiatkowska, Edward Dziewoński, Andrzej Szczepkowski, Igor Śmiałowski, Lech Ordon; "Farewell to Maria" 1966 Performed by: Tadeusz Łomnicki, Ewa Wiśniewska, Zbigniew Zapasiewicz, Marian Kociniak, Leonard Pietraszak; "Skowronek" 1966 Performers: Jadwiga Barańska, Józef Nalberczak, Edmund Fetting, Henryk Borowski, Stanisław Jasiukiewicz, Ignacy Gogolewski, Zdzisław Mrożewski; "Notes" 1968 Performers: Tadeusz Fijewski, Zofia Kucówna, Jan Englert, Eugenia Herman, Stanisław Milski, Andrzej Zaorski, Teresa Szmigielówna, Ryszard Pietruski; "Three Sisters" 1968 Performers: Jadwiga Barańska, Zofia Petri, Jolanta Wołłąko, Tadeusz Fijewski, Ignacy Gogolewski, Bronisław Pawlik, Stanisław Jasiukiewicz, Jan Englert, Ryszard Pietruski; "Proposal. Jubilee." 1971 Performers: Jadwiga Barańska, Tadeusz Fijewski, Mieczysław Pawlikowski, Wanda Łuczycka; "About the Harmfulness of Tobacco" 1971 Starring: Tadeusz Fijewski (It was the first TV theater production made in color); "Paths of Glory" 1995 Performed by: Janusz Nowicki, Leon Charewicz, Adam Ferency, Janusz Michałowski, Artur Żmijewski, Henryk Machalica, Marcin Troński, Artur Barcis, Sławomir Orzechowski, Bronisław Wrocławski; "Cezar i Pompejusz" 1996 Performed by: Zbigniew Zapasiewicz, Mariusz Benoit, Stanisława Celińska, Jerzy Kamas, Artur Żmijewski, Leon Charewicz, Cezary Morawski, Marcin Troński.
Awarded many times, incl. Golden Screens: 1964 - Kordian, TV Theater, 1966 - Strzel, Film TV, 1971 - Nuremberg Epilogue, Film TV; Radio and Television Committee Awards (five times), 1966 - Palermo World Radio and Television Festival - "Master" TV film. "Prix Italia", 1968 - Sofia, Bulgaria Festival of Intervision Theaters - "Notes" Grand Prix, 1976 - Special Prize of the International Union of Film Critics for "Nights and Days", 2003 - "Chopin-desire for love", The WorldFest-Houston International Film Festival, The Platinum Remi Award - "Platinum" for the best drama, 2008 - "Nuremberg Epilogue" TV film, The WorldFest-Houston International Film Festival, The Platinum Remi Award - "Platinum" for the best film in the genre of "dokudrama", 2013 - Platinum Lions for lifetime achievement at the 38th Polish Film Festival in Gdynia, 2015 - Polonia's Golden Owl for filmmaking, 2015 - Diamond Lions for the best film "Nights and days" for the 40th anniversary of the Gdynia Film Festival (2015).
Repeatedly awarded, among others: Commander's Cross of the Order of Polonia Restituta (1976), Officer's Cross of the Order of Polonia Restituta (1970), Knight's Cross of the Order of Polonia Restituta (1964), Gold Medal for Merit to Culture Gloria Artis (2008).
For a long time I wanted to take portraits of Jerzy Antczak, whom I appreciated for his films and television theaters, until here, during one of my stays in Warsaw, on June 29, 1996, I had the chance to meet and photograph him. In personal contact, he turned out to be even more interesting than I thought. I made a series of very close, intense portraits, when he saw them, Jerzy Antczak wrote to me - "... I don't know anyone who, like Czapliński, can portray the human soul. Norwid said about Chopin's music: "He knew how to pick field flowers of fluff and dew without shaking them off". I would like to dedicate norwid's words to you and his great art ... ”. It is extremely important what someone writes, but a hundred times more important who writes. A director who struggles to show the truth about people sees it in my art is a big deal.
But when I had the opportunity on October 27, 2000, I had the opportunity to enter the set of the film "Chopin. Desire for Love” directed by Jerzy Antczak, who was at the Palace on the Island in Łazienki Królewskie in Warsaw, I eagerly took advantage of.
Pictures on the set are a completely different story, you can see artists in unusual situations. Danuta Stenka, who played George Sand, listens seriously to the director's remarks, and on the next stage she kisses him very passionately, which, as he showed himself, surprised him very much, not to mention the fact that his wife Jadwiga Barańska was nearby.
Antczak himself said about the film that he was interested in the idea of a film about the fate of Fryderyk Chopin's love for the French writer George Sand and the complicated relations between a couple in love and their children. Jerzy Antczak made two versions of the film, Polish and English, entitled Chopin. Desire for Love, which have been shown in over 40 countries around the world. The film was released on DVD, incl. in the United States, Canada, Russia, Norway, Sweden, Denmark, Portugal, Slovenia, Greece, Ukraine.
The film featured a whole galaxy of stars, including Piotr Adamczyk - Fryderyk Chopin, Danuta Stenka - George Sand, Jerzy Zelnik - Mikołaj, Chopin's father, Jadwiga Barańska - Justyna, Chopin's mother, Janusz Gajos - Grand Duke Konstanty, Maria Gładkowska - Grand Duchess Julia, Anna Korcz - Baroness Rothschild, Marian Opania - servant Jan ... At the end of the shooting day, when everyone was exhausted, the director managed to persuade everyone to take a group photo, a unique document was created in front of the Palace on the Isle in Łazienki Królewskie.
“… Barańska (wife of Jerzy Antczak) accompanied me in my screenwriting endeavors from the very beginning. The first draft for "Noce i dnie" was devastated by her. She has a phenomenal sense of drama and timing. With a sentence of 15 words, she can throw everything away and leave just one word. This is what writing a script is all about, just edit it and squeeze the drama out of it…”- Jerzy Antczak.
“… I have never left Poland. I only left her physically. Internally, I am still in the country that shaped me and to which I owe so much ... ”- Jerzy Antczak..
Comments