PORTRET z HISTORIĄ Jan Byrczek

Jan Byrczek (ur. 23 czerwca 1936 w Chełmku; zm. 10 listopada 2019 w Myślenicach) muzyk jazzowy (kontrabas) i dziennikarz. 

         Wychował się niedaleko Jaworzna w osadzie górniczej. Mając pięć lat zaczął grać na akordeonie, który dostał od ojca. W 1949 roku zwrócił na siebie uwagę w ogólnopolskim konkursie młodych talentów, dostał stypendium i przeniósł się do Krakowa, gdzie rozpoczął naukę w Liceum Muzycznym im. Fryderyka Chopina, w klasie kontrabasu. Studiował następnie w Wyższej Szkole Muzycznej. Z jazzem zetknął się już w liceum. Uczniami tej samej klasy byli m.in. kontrabasista Roman Dyląg, perkusista Andrzej Dąbrowski, puzonista Andrzej Piela.

          Pierwszym zespołem jazzowym, w którym Byrczek grał, był założony w 1956 roku Kolorowy Jazz. Niedługo potem koncertował m.in. w zespole Jana „Ptaszyna” Wróblewskiego Jazz Bevers oraz na Jazz Jamboree w 1958 roku w trio Krzysztofa Komedy. Był także członkiem tria Andrzeja Trzaskowskiego, kwartetu Andrzeja Kurylewicza i sekstetu Jerzego Miliana.

         Z powodu choroby rąk musiał stosunkowo wcześnie zakończyć aktywną karierę muzyczną.  W latach 60. był prezesem Polskiej Federacji Jazzu, a od 1972 r. współzałożycielem i sekretarzem generalnym Europejskiej, a później Międzynarodowej Federacji Jazzowej. W latach 70-tych wyemigrował do USA.

W grudniu 1965 Jan Byrczek wydał pierwszy numer JAZZ FORUM. Skromny początkowo biuletyn przekształcił w regularny periodyk, ukazujący się od 1967 w języku angielskim i pełniący funkcję oficjalnego organu Europejskiej Federacji Jazzowej. Byrczek był jednym z inicjatorów tej organizacji. 

W 1972 roku wyjechał do Wiednia, by kierować pracami Federacji jako sekretarz generalny. Pięć lat później przeniósł siedzibę, wówczas już Międzynarodowej Federacji Jazzowej, do stolicy jazzu – Nowego Jorku, gdzie otworzył biuro na Broadwayu. Sprawując dalej obowiązki redaktora naczelnego JAZZ FORUM miał pod sobą wydawane w Warszawie trzy różne edycje: angielską, niemiecką i polską. To były czasy największej świetności naszego czasopisma i jego wpływu na światową scenę.

Po rozłamie wewnątrz organizacji Jan Byrczek nie dał za wygraną, pozostał w Ameryce, gdzie w 1979 roku założył niezależny oddział In­ter­national Jazz Federation, Inc., przemianowany następnie na World Jazz Society. Funkcję redaktora naczelnego „Jazz Forum” pełnił przez 15 lat, od 1965 do 1979 roku. Zas­kakujący zwrot w jego karierze przyniosła końcówka lat 80., kiedy Jan Byrczek stał się współtwórcą pierwszego po wojnie amerykańskiego banku w Polsce – AmerBanku, obejmując stanowisko w Zarządzie (pierwszym prezesem był Jerzy Kosiński).

„…Z Janem Byrczkiem spotykałem się w Nowym Jorku już w latach 80-tych, dzięki m.in. Jurkowi Kosińskiemu, z którym się przyjaźniłem, a którego Byrczek również znał. Pamiętam, że przyleciał do Warszawy na moją wystawę NOWY JORK w Galerii Narodowej Zachęta w Warszawie 5 sierpnia 1991 r. Potem spotykaliśmy się w czasie moich pobytów w Krakowie, gdzie Byrczek się przeniósł…” – Czesław Czapliński.

Na fali pow­rotu z emigracji przez jeden rok ponownie był prezesem Polskiego Stowarzyszenia Jazzowego (1990), by następnie poświęcić się budowaniu wielkiej bazy jazzowej informacji w Internecie – Jazz World Data Base.

Od kilkunastu lat mieszkał znowu w Krakowie, mieście swojej młodości, z którym łączyły go najwspanialsze wspomnienia („Granie na kontrabasie, wydobycie dźwięku, było największą radością ze wszystkich, jakich mogłem doświadczyć”). Na jubileusz 80-lecia urodzin, w 2016 roku, Stowarzyszenie Jazzowe Melomani uhonorowało go nagrodą Grand Prix za całokształt działalności. Ze względu na stan zdrowia statuetki nie mógł osobiście odebrać. 

Notatki dyskograficzne Jana Byrczka m.in.: Andrzej Trzaskowski Trio Koncert w Warszawie (1959); Andrzej Kurylewicz Quartet Somnambulicy (1961); Zbigniew Namysłowski Sekstet (1963); Zbigniew Namysłowski Quintet (1964).

PORTRAIT with HISTORY Jan Byrczek

       Jan Byrczek (born June 23, 1936 in Chełmek; died November 10, 2019 in Myślenice) jazz musician (double bass) and journalist. 

         He grew up near Jaworzno in a mining settlement. At the age of five, he started playing the accordion given to him by his father. In 1949, he attracted attention in a national competition for young talents, received a scholarship and moved to Krakow, where he began studying at the Music Secondary School. Fryderyk Chopin, double bass class. He then studied at the Higher School of Music. He encountered jazz already in high school. Students from the same class included: double bassist Roman Dyląg, drummer Andrzej Dąbrowski, trombonist Andrzej Piela.

           The first jazz band in which Byrczek played was Kolorowy Jazz, founded in 1956. Shortly afterwards he gave concerts, among others: in Jan "Ptaszyn" Wróblewski's Jazz Bevers band and at the Jazz Jamboree in 1958 in Krzysztof Komeda's trio. He was also a member of Andrzej Trzaskowski's trio, Andrzej Kurylewicz's quartet and Jerzy Milian's sextet.

         Due to a hand disease, he had to end his active musical career relatively early.  In the 1960s, he was the president of the Polish Jazz Federation, and from 1972, co-founder and secretary general of the European and later the International Jazz Federation. In the 1970s he emigrated to the USA.

         In December 1965, Jan Byrczek published the first issue of JAZZ FORUM. He transformed the initially modest bulletin into a regular periodical, published in English since 1967 and serving as the official body of the European Jazz Federation. Byrczek was one of the initiators of this organization.

         In 1972, he went to Vienna to manage the work of the Federation as secretary general. Five years later, he moved the headquarters of the International Jazz Federation to the capital of jazz - New York, where he opened an office on Broadway. While continuing as editor-in-chief of JAZZ FORUM, he published three different editions in Warsaw: English, German and Polish. These were the times of the greatest glory of our magazine and its impact on the world stage.

         After a split within the organization, Jan Byrczek did not give up and remained in America, where in 1979 he founded an independent branch of the International Jazz Federation, Inc., later renamed the World Jazz Society. He served as editor-in-chief of "Jazz Forum" for 15 years, from 1965 to 1979. A surprising turn in his career came at the end of the 1980s, when Jan Byrczek became the co-founder of the first American bank in Poland after the war - AmerBank, taking up a position on the Management Board (the first president was Jerzy Kosiński).

         “…I met Jan Byrczek in New York already in the 1980s, thanks to, among others, Jurek Kosiński, with whom I was friends and whom Byrczek also knew. I remember that he came to Warsaw for my exhibition NEW YORK at the Zachęta National Gallery in Warsaw on August 5, 1991. Then we met during my stays in Krakow, where Byrczek moved..." - Czesław Czapliński.

         Following his return from emigration, he was again president of the Polish Jazz Association for one year (1990), and then devoted himself to building a large database of jazz information on the Internet - the Jazz World Data Base.

         For a dozen or so years he lived again in Krakow, the city of his youth, with which he had the greatest memories ("Playing the double bass, producing sound, was the greatest joy I could ever experience"). On his 80th birthday in 2016, the Melomani Jazz Association honored him with the Grand Prix for lifetime achievement. Due to his health condition, he could not collect the statuette in person.

        Jan Byrczek's discographic notes include: Andrzej Trzaskowski Trio Concert in Warsaw (1959); Andrzej Kurylewicz Quartet Somnambulica (1961); Zbigniew Namysłowski Sextet (1963); Zbigniew Namysłowski Quintet (1964).