„…Bez teatru nie ma kultury, a bez kultury nie ma narodu, i wszyscy musimy sobie zdać z tego sprawę…” – Anna Dymna.
Anna Dymna z domu Dziadyk (ur. 20 lipca 1951 w Legnicy) – polska aktorka teatralna i filmowa, działaczka społeczna, założycielka i prezes Fundacji Anny Dymnej „Mimo Wszystko” (2003), laureatka Orła za drugoplanową rolę kobiecą w filmie Excentrycy, czyli po słonecznej stronie ulicy.
Jest córką Jana Dziadyka i Janiny z domu Sądowicz; matka była ekonomistką, a ojciec inżynierem lotnikiem. Miała dwóch braci – starszego Jana i młodszego Jerzego. Jej rodzina pochodziła z Kresów Wschodnich; matka urodziła się w Brodach, a rodzina ojca wywodziła się z Kołomyi. Prababka ze strony ojca była Ormianką, a pradziadek ze strony matki Węgrem.
W domu rodzinnym zwracano się do niej imieniem Małgorzata; imieniem Anna zaczęła posługiwać się w trakcie nauki w szkole średniej. Gdy miała 11 lat, zaczęła uczęszczać na zajęcia do Kociego Teatru Jana Niwińskiego, pod którego opieką również w późniejszych latach rozwijała umiejętności aktorskie oraz recytatorskie. Ukończyła VII Liceum Ogólnokształcące im. Zofii Nałkowskiej w Krakowie. W 1973 studia w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie. Z uwagi na występowanie w filmach w trakcie trwania studiów musiała powtarzać trzeci rok.
Zadebiutowała jako aktorka teatralna na pierwszym roku studiów w podwójnej roli Isi i Chochoła w Weselu Stanisława Wyspiańskiego w reżyserii Lidii Zamkow w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie (1969). Za występ zebrała przychylne recenzje m.in. od Jakuba Mikołajczyka, pierwowzoru Kuby w Weselu. W tym okresie zagrała także główne role w filmach: 150 na godzinę (1971) Wandy Jakubowskiej i Pięć i pół bladego Józka (1971) Henryka Kluby. W 1970 wcieliła się w postać Kasi w spektaklu Król Mięsopust Jarosława Marka Rymkiewicza w Starym Teatrze w Krakowie. Na planie produkcji Pięć i pół bladego Józka poznała Wiesława Dymnego, którego barwna osobowość miała na nią istotny wpływ. Jeszcze przed ukończeniem studiów wystąpiła w filmach: Diament radży (1971), Jak daleko stąd, jak blisko (1972), Szerokiej drogi, kochanie (1972) czy Sekret, a także w produkcjach NRD-owskich: Klucze (1972) i Z życia nicponia (1973). Grała także w Teatrze Telewizji, m.in. Natalię w Ludziach bezdomnych i Pannę Młodą w Weselu.
W kwietniu 1973, tuż przed obroną dyplomu, została etatową aktorką Starego Teatru w Krakowie, w którym występowała m.in. jako Dziewica i Panna w Dziadach oraz Kora i Małgorzata w Nocy Listopadowej (obie sztuki prezentowała także w zagranicznych teatrach, odpowiednio w Wielkiej Brytanii i Holandii), a także jako Ania w Wiśniowym sadzie (1975–1980) i Zosia w Weselu(1977). W latach 70. zagrała hrabiankę Klarysę w serialu Janosik (1974) oraz wykreowała kolejne role filmowe, m.in. Anię Pawlakównę, wnuczkę Pawlaków i Kargulów, w Nie ma mocnych (1974) oraz Kochaj albo rzuć (1975), arystokratkę Melanię Barską w Trędowatej (1976) oraz Liesel w Kombinatorze (1978). Kontynuowała również występy w Teatrze Telewizji, zagrała Zuzannę w Teresie Raquin, Mary Boyle w Junonie i pawiu, panienkę Angelę Moping w Małej przechadzce pana Lovedaya, prostytutkę mitomankę Dianę w Wysokiej stawce, Melisandę w Peleasie i Melisandzie oraz Lilę w Ich czworo. W 1978 za rolę Kory w Nocy Listopadowej otrzymała Nagrodę Przewodniczącego Komitetu ds. Radia i Telewizji.
W 1979, podczas prac nad filmem Węgierska rapsodia Miklósa Jancsó uległa wypadkowi samochodowemu, wskutek którego doznała wstrząsu mózgu oraz licznych urazów ciała, co wymagało długotrwałej rehabilitacji. Powróciła do pracy rolami zepsutej i zmanierowanej Ludy w spektaklu Teatru Telewizji U mety oraz Diany w Queen Mary i Niny Zariecznej w Dziesięciu portretach z czajką w tle w Starym Teatrze. W latach 80. wystąpiła m.in. w roli tytułowej bohaterki w Yvonne (1980), Marysi Wilczurówny w Znachorze (1981) i Magdaleny w Dolinie Issy (1982). Grała również Barbarę Radziwiłłównę w Królowej Bonie (1980–1981); w trakcie prac nad tym serialem doznała wstrząsu mózgu wskutek wypadku na planie. Za rolę w tej produkcji w 1982 otrzymała Nagrodę Przewodniczącego Komitetu ds. Radia i Telewizji I stopnia. W postać królowej wcieliła się także w filmie Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny(1983). Wkrótce doznała kolejnego wstrząsu mózgu, tym razem podczas pracy w paradokumentalnym filmie telewizyjnym Na odsiecz Wiedniowi (1983), w którym zagrała Marysieńkę Sobieską. W tym okresie zagrała jeszcze dwie monarchinie: królową Katarzynę Jagiellonkę w spektaklu telewizyjnym Ostatni z Jagiellonów oraz Elżbietę de Valois w sztuce Don Carlos (reż. Laco Adamík) w Starym Teatrze w Krakowie. Za występ w filmie Na odsiecz Wiedniowi i paradokumentalnym widowisku telewizyjnym Listopad polski otrzymała nagrodę Złoty Ekran w 1984 Wystąpiła także jako Elektra w Odysei, Żona w Nie-Boskiej komedii oraz Lavinia w trzyczęściowym widowisku telewizyjnym Żałoba przystoi Elektrze. W 1985 otrzymała Nagrodę Państwową II stopnia Ministra Kultury i Sztuki. W drugiej połowie lat 80. zagrała kolejne role teatralne, m.in. Podstolinę w Zemście (reż. Andrzej Wajda) i pokojówkę Justysię w objazdowej sztuce Mąż i żona (reż. Gustaw Holoubek). Współpracowała ze Sceną na Piętrze w Poznaniu, z którą to grupą występowała w ośrodkach polonijnych, w tym w Wielkiej Brytanii, USA, Kanadzie i Australii. Wystąpiła także w kilku telewizyjnych spektaklach w reżyserii Kazimierza Kutza – jako Helen Schwartz w Opowieściach Hollywood, Bertę w Wygnańcach, pielęgniarka Nathalie w Nocy Walpurgii i Anita w Antygonie z Nowego Jorku.
„…W czerwcu 1986 r. przyleciałem z Nowego Jorku do Warszawy, a potem pojechałem do Krakowa, gdzie zaprosił mnie Andrzej Wajda – https://www.czczaplinski.com/post/portret-z-historią-andrzej-wajda – reżyserował „Zemstę”, jako reżyser Teatru Starego w Krakowie. Sztuka nie była wystawiana w Teatrze Starym, a była zrobiona w Kolegium Nowodworskim, gdzie m.in. grała Anna Dymna, Jerzy Stuchr – https://www.czczaplinski.com/post/portret-z-historią-jerzy-stuhr – Do tej sztuki senografię i kostiumy robiła żona Wajdy Krystyna Zachwatowicz. Anna Dymna grała Podstolinę na zmianę z Teresą Budzisz-Krzyżanowską. Andrzej Wajda dał mi pełną zgodę na poruszanie się nawet po zainscenizowanej scenie w czasie próby. Zdjęcia dlatego są ciekawe, że robione były w naturalnym wnętrzu a nie w teatrze…” – Czesław Czapliński.
W 1990 została wykładowczynią w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie (jako prowadząca zajęcia z prozy). W tym samym roku pojawiła się w roli Małgorzaty w telewizyjnej inscenizacji Mistrza i Małgorzaty (reż. Maciej Wojtyszko) i Telimeny w sztuce Kochajmy się! (reż. Jan Englert). W 1991 ponownie wystąpiła w Weselu reżyserowanym przez Andrzeja Wajdę (tym razem w roli Gospodyni); za występ w sztuce otrzymała nagrodę na Opolskich Konfrontacjach Teatralnych. W 1992 premierę miał poświęcony aktorce film biograficzny pt. Pieczenie chleba w reż. Marty Wegiel. Za rolę Katarzyny, dziennikarki mierzącej się z problemem alkoholowym, w filmie Tylko strach Barbary Sass z 1993 otrzymała Złotego Lwa za pierwszoplanową rolę kobiecą na 18. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. Również w 1993 zrealizowała spektakl Dymny, którego była współscenarzystką, a także otrzymała nagrodę Złota Kaczka za całokształt twórczości. W 1994 za rolę Podstoliny w telewizyjnym spektaklu Zemsta (reż. Olga Lipińska) otrzymała Nagrodę im. Aleksandra Zelwerowicza od redakcji miesięcznika „Teatr”, a za rolę Molly Bowser w sztuce Palec Boży (reż. Teresa Kotlarczyk) odebrała nagrodę na Festiwalu Polskiej Twórczości Telewizyjnej. Wystąpiła także w kolejnych telewizyjnych sztukach, grając Macochę w Białym łabędziu (reż. Krzysztof Babicki), Irenę Sobol w Balu błaznów (reż. Waldemar Krzystek) i Bertie Kaufmann w Idź do panny Törpe (reż. Teresa Kotlarczyk).
W kolejnych latach pojawiła się m.in. jako Walunia w Bożej podszewce(1997), Nenneke w Wiedźminie (2001) czy Jaga w Starej baśni. Kiedy słońce było bogiem (2003). Zagrała główną rolę w produkcji Duże zwierzę z 2000. Wystąpiła w Skazanym na bluesa (2005), Samotności w sieci (2006) i Odwróconych. Za rolę Bayerowej w produkcji Excentrycy, czyli po słonecznej stronie ulicy z 2015 otrzymała Orła w kategorii najlepsza drugoplanowa rola kobieca. Również w 2022 była nominowana do tej nagrody w tożsamej kategorii (za występ w filie Amatorzy).
Angażowała się w działalność Obywatelskiego Komitetu Ratowania Krakowa, uczestniczyła w akcjach Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, Stowarzyszenia „Wielkie Serce”, Fundacji „Mam Marzenie”, Fundacji „Akogo?” i Fundacji „Nuta Nadziei”. Została także ambasadorem Stowarzyszenia Debra Polska „Kruchy Dotyk” skupiającego osoby cierpiące na epidermolysis bullosa.
W 1999 rozpoczęła współpracę z Fundacją im. Brata Alberta, pomagając m.in. przy realizacjach inscenizacji Teatru „Radwanek”, którego aktorami są osoby niepełnosprawne intelektualnie. Zajęła się pisaniem scenariuszy i reżyserowaniem przedstawień tej grupy teatralnej.
W 2002 zainicjowała odbywający się w niedzielne przedpołudnia Krakowski Salon Poezji w Teatrze im. Juliusza Słowackiego. Zajęła się jego prowadzeniem razem z Józefem Opalskim, Bronisławem Majem i Krzysztofem Orzechowskim.
W 2003 zaczęła prowadzić cykliczny program Anna Dymna – spotkajmy się w TVP2, obejmujący rozmowy z osobami niepełnosprawnymi i ciężko chorymi na temat miłości, akceptacji, samotności, szczęścia, wiary i nadziei. Program był dwukrotnie nominowany do Nagrody im. Andrzeja Wojciechowskiego.
W 2003 założyła w Krakowie Fundację Anny Dymnej „Mimo Wszystko”, obejmując społecznie funkcję prezesa tej instytucji. W jej ramach zajęła się m.in. organizacją Festiwalu Zaczarowanej Piosenki, Ogólnopolskich Dni Integracji „Zwyciężać mimo wszystko” i Ogólnopolskiego Festiwalu Twórczości Teatralno-Muzycznej Osób Niepełnosprawnych „Albertiana”.
W październiku 1972 zawarła związek małżeński z artystą Wiesławem Dymnym (zm. 1978). W styczniu 1982 wyszła za masażystę Zbigniewa Szotę, z którym ma syna Michała (ur. 1985). Małżeństwo to zakończyło się rozwodem. Trzecim mężem aktorki został aktor i reżyser teatralny Krzysztof Orzechowski. Zamieszkała w Rząsce pod Krakowem.
Z okazji programu telewizyjnego poświęconego Wiesławowi Dymnemu w 20. rocznicę jego śmierci poprosiła Big Cyc, ulubiony zespół swojego syna, o napisanie trzech piosenek do tekstów pierwszego męża („Mam to w nosie”, „Łazik z Tormesu” i „Wszyscy święci”), które znalazły się na albumie pt. Wszyscy święci.
Teatr: 1969: Isia/Chochoł, Wesele Stanisława Wyspiańskiego, reż. Lidia Zamkow; 1970: Kasia, Król Mięsopust Jarosława Marka Rymkiewicza, reż. Bogdan Hussakowski; 1973: Dziewczyna, Dziady Adama Mickiewicza, reż. Konrad Swinarski 1974: Kora i Małgorzata, Noc listopadowa Stanisława Wyspiańskiego, reż. Andrzej Wajda 1974: Lorchen, Pierwszy dzień wolnościLeona Kruczkowskiego, reż. Marek Okopiński 1975: Ania, Wiśniowy sad Antona Czechowa, reż. Jerzy Jarocki 1976: Sylwia, Małe kroki, wielkie kroki Macieja Karpińskiego, reż. Maciej Karpiński 1976: Anna, Warszawianka Stanisława Wyspiańskiego, reż. Henryk Tomaszewski 1977: Zosia, Wesele Stanisława Wyspiańskiego, reż. Jerzy Grzegorzewski 1979: Diana, Queen Mary Charlesa Dyera, reż. Jerzy Bińczycki 1979: Nina Zarieczna, Dziesięć portretów z czajką w tle Antona Czechowa, reż. Jerzy Grzegorzewski 1982: Postać w Chórze Kobiet z Canterbury, Mord w katedrze Thomasa S. Eliota, reż. Jerzy Jarocki 1982: Maria Derkum, Zwierzenia clowna Heinricha Bölla, reż. Mieczysław Grąbka 1982: Elektra, Oresteia Ajschylosa, reż. Zygmunt Hübner 1984: Elżbieta de Valois, Don Carlos Friedricha Schillera, reż. Laco Adamík 1985: Świntusia Macabrescu, Gyubal Wahazar Stanisława Ignacego Witkiewicza, reż. Romana Próchnicka 1986: Słodka Dziewuszka, Korowód Arthura Schnitzlera, reż. Mieczysław Grąbka 1986: Podstolina, Zemsta Aleksandra Fredry, reż. Andrzej Wajda 1987: Adela, Republika marzeń Brunona Schulza, reż Rudolf Zioło 1988: Anna Wojnicew, Płatonow Antona Czechowa, reż. Filip Bajon 1991: Pani, Do Damaszku Augusta Strindberga, reż. Krzysztof Babicki 1991: Gospodyni, WeseleStanisława Wyspiańskiego, reż. Andrzej Wajda 1991: Praskowia, Śmierć Iwana Iljicza Lwa Tołstoja, reż. Jerzy Grzegorzewski 1992: Hipolita, Sen nocy letniejWilliama Szekspira, reż. Rudolf Zioło 1992: Matka, Tak zwana ludzkość w obłędzie Stanisława Ignacego Witkiewicza, reż. Jerzy Grzegorzewski 1993: Peanut Coe, Zatrute pióro Ronalda Harwooda, reż. Krzysztof Orzechowski 1994: Matriona Wasiljewna Czelcowa, Miłość na Krymie Sławomira Mrożka, reż. Maciej Wojtyszko 1995: Pątniczka Agapia, Reformator Mykoły Kulisza, reż. Rudolf Zioło 1995: Krystyna, Wznowienie Macieja Wojtyszki, reż. Maciej Wojtyszko 1998: Aneta, Słomkowy kapelusz Eugène’a Labiche, reż. Andrzej Wajda 1999: Katia, Tomasz Mann J. Łukosza, reż. Krzysztof Orzechowski 2000: Madame de Montreuil, Markiza de Sade Yukio Mishimy, reż. Tadeusz Bradecki 2000: Althea i Noc, Tryptyk Wyspiański Stanisława Wyspiańskiego, reż. Marek Fiedor 2000: Wanda, Spaghetti i miecz Tadeusza Różewicza, reż. Kazimierz Kutz 2001: Pani Dyndalska, Damy i huzary Aleksandra Fredry, reż. Kazimierz Kutz 2003: Baba, Pieszo Sławomira Mrożka, reż. Kazimierz Kutz 2007: Klitajmestra, Oresteja Ajschylosa, reż. Jan Klata 2008: Maria, Król umiera, czyli ceremonie Eugène’a Ionesco, reż. Piotr Cieplak; 2009: Barbara Jeziorkowska, Sikorka i Postać w Obrazie, Trylogia Henryka Sienkiewicza, reż. Jan Klata.
Filmografia: 1971: 150 na godzinę jako Ania, dziewczyna Marcina; 1971: Szerokiej drogi, kochanie jako Gabrysia 1971: Diament radży jako córka dyktatora 1971: Pięć i pół bladego Józka jako Katarzyna 1971: Jak daleko stąd, jak blisko jako dziewczyna 1973: Janosik jako hrabianka Klarysa Horvath 1973: Sekret jako studentka Urszula 1973: Z życia nicponia jako ślicznotka, chłopka, barmanka, służąca 1973: Droga jako Ania Pawlak 1974: Janosik jako hrabianka Klarysa Horvath 1974: Najważniejszy dzień życia jako Iwona 1974: Nie ma mocnych jako Ania Pawlakówna 1974: Klucze jako Hanka 1976: Trędowata jako Melania Barska 1977: Okrągły tydzień jako smok 1977: Pasja jako Magdalena 1977: Kochaj albo rzuć jako Ania Pawlakówna 1978: Do krwi ostatniej… jako Ania Gawlik 1978: Kombinator jako Liesel 1978: Węgierska rapsodia jako Hanna 1978: Wesela nie będzie jako Małgosia 1979: Do krwi ostatniej jako Anna Karska 1980: Yvonne jako Yvonne 1980: Królowa Bona jako Barbara Radziwiłłówna 1981: Znachor jako Maria Jolanta Wilczur 1982: Dolina Issyjako Magdalena 1982: Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny jako Barbara Radziwiłłówna 1983: Wedle wyroków twoich… jako Rachel 1983: Przeznaczeniejako Hanna P. 1983: Na odsiecz Wiedniowi jako Maria Kazimiera 1983: Ostrze na ostrze jako Konstancja Zgurska 1984: Rycerze i rabusie jako Konstancja Zgurska 1985: Osobisty pamiętnik grzesznika przez niego samego spisany jako Dominika 1988: Schodami w górę, schodami w dół jako baronowa 1988: Mistrz i Małgorzata jako Małgorzata 1988: Pole niczyje jako Wityńska 1993: Tylko strach jako Katarzyna 1994: Diabelska edukacja jako matka 1994: Dama kameliowa jako Prudencja Duvernoy 1994: Śmierć jak kromka chleba jako żona górnika 1994: Panna z mokrą głową jako matka Zbyszka 1994: Panna z mokrą głową jako matka Zbyszka 1995: Pestka jako Teresa 1997: Boża podszewka jako Walunia 1998: Siedlisko jako Marianna 2000: Duże zwierzę jako Maria Sawicka 2001: Wiedźmin jako Nenneke 2002: Wiedźmin jako Nenneke 2003: Bez końcajako mamusia 2003: Stara baśń. Kiedy słońce było bogiem jako Jaga, żona Wisza, matka Dziwy 2004: Nasza ulica jako matka Janka 2004: Stara baśń jako Jaga, żona Wisza, matka Dziwy 2005: Wieża jako psychoterapeutka 2005: Skazany na bluesa jako Polowa, matka Goli 2006: Miłość w przejściu podziemnym jako kobieta w złotych okularach 2006: Samotność w sieci jako matka Natalii 2007: Odwróceni jako Mariola Żuk 2008: Doręczyciel jako Hanna Gorzkowska 2009: Blondynka jako zielarka Ożogowa 2010: Licencja na wychowanie jako matka Pawła 2011: Lęk wysokości jako dr Druch 2015: Excentrycy, czyli po słonecznej stronie ulicy jako Bayerowa 2020: Nieobecni jako Zośka Gajda 2020: Amatorzy jako matka Krzyśka i Mary 2022: Miłość na pierwszą stronę jako pani Stasia 2022: Ojciec Mateusz jako Irena Stawska 2022: Wielka woda jako Lena Tremer 2022: Johnny jako Helena Kaczkowska, matka Jana 2023: Pan Samochodzik i templariusze jako Łajma; 2024: Sami swoi. Początek jako Pecynicha.
Ordery i odznaczenia: Odcisk dłoni w Alei Gwiazd w Międzyzdrojach; Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2014); Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2004); Srebrny Krzyż Zasługi (1989); Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2005); Odznaka Honorowa za Zasługi dla Ochrony Praw Dziecka (2018); Order Uśmiechu (2002); Order Ecce Homo (2005).
Nagrody artystyczne: 1978 – Nagroda Przewodniczącego Komitetu ds. Radia i Telewizji za rolę Kory w Nocy Listopadowej; 1979 – Nagroda Miasta Krakowa w dziedzinie upowszechniania kultury – nagroda dla młodego, wyróżniającego się twórcy za osiągnięcia w teatrze i filmie; 1980 – XX Kaliskie Spotkania Teatralne – nagroda aktorska za rolę Niny Zariecznej w Dziesięciu portretach z czajką w tle; 1982 – Nagroda Przewodniczącego Komitetu ds. Radia i Telewizji I stopnia za rolę Barbary Radziwiłłówny w Królowej Bonie; 1983 – Nagroda Ministra Kultury i Sztuki II stopnia; 1983 – XXII Rzeszowskie Spotkania Teatralne – nagroda publiczności za najlepszą rolę kobiecą – Marii Derkum w Zwierzeniach clowna; 1985 – Nagroda Państwowa II stopnia Ministra Kultury i Sztuki; 1984 – najpopularniejsza aktorka w plebiscycie tygodnika „Antena” z okazji 20-lecia polskiego filmu telewizyjnego; 1984 – tytuł „Gwiazda Filmowego Sezonu'83” na XIV LLF w Łagowie; 1988 – XIV Opolskie Konfrontacje Teatralne – Klasyka Polska – nagroda aktorska za rolę Adeli w Republice marzeń; 1993 – nagroda wojewody krakowskiego w dziedzinie teatru; 1993 – XVIII Opolskie Konfrontacje Teatralne – Klasyka Polska – nagroda aktorska za rolę Gospodyni w Weselu; 1994 – Nagroda im. Aleksandra Zelwerowicza za najlepszą kobiecą rolę sezonu (Podstoliny w Zemście i Molly Bowser w Palcu Bożym); 1995 – „Złota Kaczka” w kategorii najlepsza polska aktorka; 1996 – XXXVI Kaliskie Spotkania Teatralne – nagroda aktorska za rolę Krystyny we Wznowieniu; 1996, 1998, 1999 – „Złota Maska” – plebiscyt na najpopularniejszą krakowską aktorkę; 2004 – Super Wiktor (za całokształt pracy artystycznej); 2009 – Wiktor (w kategorii „osobowość telewizyjna”); 2016 – Orzeł za najlepszą drugoplanową rolę kobiecą (w filmie Excentrycy, czyli po słonecznej stronie ulicy); 2016 – Złoty Szczeniak na 5. Festiwalu Aktorstwa Filmowego im. Tadeusza Szymkowa we Wrocławiu za najlepszą drugoplanową rolę kobiecą (w filmie Excentrycy, czyli po słonecznej stronie ulicy).
„…nie jestem małpą do pokazywania, tylko człowiekiem. (...) może mogło się komuś wydawać, że mam przywrócone w głowie - ale ja nigdy nie byłam panienką, która dla kariery na Zachodzie gotowa jest zmienić biust, twarz, zęby, zabawiać producentów po nocach i rezygnować z własnego życia, domu, TEATRU!..." – Anna Dymna.
PORTRAIT with HISTORY Anna Dymna
“…Without theatre there is no culture, and without culture there is no nation, and we all have to realize this…” – Anna Dymna.
Anna Dymna [ˈanna ˈdɨmna] (née Dziadyk [ˈd͡ʑadɨk]; born 20 July 1951) is a Polish TV, film and theatre actress, foundress of a charity foundation Mimo Wszystko (Against the Odds).
Anna Dymna intended to study psychology before she decided to take an entrance examination for the Ludwik Solski Academy for the Dramatic Arts in Cracow. While still a student, Dymna performed at the Juliusz Słowacki Theatre in Cracow. In 1969 she played the role of Isia and Chochoł in the performances of Stanisław Wyspiański's Wesele. Dymna also made her film debut when she was still a student, playing a role in Henryk Kluba's Pięć i pół bladego Józka(1971) but, because that film was actually never shown on screens, her first official film role is considered to be the role of Gabrysia in the same year's Szerokiej drogi, kochanie directed by Andrzej J. Piotrowski. Dymna became popular with television viewers owing to her role of Klarysa in a TV series Janosik (1973). The later role of Ania Pawlak in Polish cult comedy films Nie ma mocnych and Kochaj, albo rzuć turned out to be even more successful. She also appeared in a number of Jerzy Hoffman's melodrama films.
Dymna was employed by the National Helena Modrzejewska Old Theatre in Cracow immediately after her graduation in 1973 and has performed on its stage since then. Her major roles included characters of beautiful women, e.g. Kora in Noc listopadowa ("November night"); Anna in Warszawianka ("The Varsovian lady"); and Ania in The Cherry Orchard by Anton Chekhov. Later she also performed in Thomas Mann's The Magic Mountain; Joyce's Exiles; and The Master and Margarita by Mikhail Bulgakov.
"...In June 1986 I flew from New York to Warsaw, and then went to Krakow, where Andrzej Wajda invited me - https://www.czczaplinski.com/post/portret-z-historią-andrzej-wajda - he directed "Zemsta", as a director of the Stary Theatre in Krakow. The play was not performed at the Stary Theatre, but was made at the Kolegium Nowodworski, where, among others, Anna Dymna, Jerzy Stuchr played - https://www.czczaplinski.com/post/portret-z-historią-jerzy-stuhr - For this play, Krystyna Zachwatowicz, Wajda's wife, did the scenography and costumes. Anna Dymna played Podstolina, alternating with Teresa Budzisz-Krzyżanowska. Andrzej Wajda gave me full permission to move around even on the staged stage during the rehearsal. The photos are interesting because they were taken in a natural interior and not in a theatre…” – Czesław Czapliński.
Dymna has played about 250 theatrical and film roles. She has been esteemed for her talent and looks which "emanated with freshness, naturalness, girlishness and charm". Her photographs decorated covers of magazines, but her beauty became, in a way, an obstacle for portrayals of more mature characters. Such a possibility emerged in the second half of the 1980s when she experienced physical change related with motherhood.
In 2002 Dymna initiated the Cracow Poetry Salon, which has become a weekly reading of poetry by most distinguished actors and poets. The Salon takes place each Sunday at Juliusz Słowacki Theatre but it already has its separate branches in some other cities of Poland, e.g. in Częstochowa, Gdańsk, Opole and Tarnów. The Cracow Poetry Salon was granted the Nike Award in 2003 for "the most interesting cultural activity in the region".
Dymna has been involved in charity for many years. She actively participated in the activities of the Civic Committee for the Salvation of Krakow, being the voice of those who wanted to preserve the historic appearance of the city. In 1999 she started co-operation with the St. Brother Albert Foundation which organizes charity performances with therapists and their disabled charges. Two years later she originated the "Albertiana" National Festival of Theatre and Musical Works of Disabled Persons.
Finally, in the year 2003 Dymna established her own charity foundation, called Mimo Wszystko ("Against the Odds") which aims at improvement in the living conditions of the poor and disabled people. This aim is to be achieved by gradual diminishment of mental barriers that exist between the disabled and the healthy citizens of society, as well as by equalising opportunities for them.
Dymna is also the co-author of a TV program Spotkajmy się ("Let's meet"), in which she talks with her ill and disabled guests about "love, acceptance, loneliness, happiness, faith and hope". The program is produced in an intimate and peaceful atmosphere.
She also supported actions focused on help for the refugees from Kosovo.
Dymna was married to artist Wiesław Dymny from 1971 until his death in 1978. She often emphasized the impact her first husband had on her, owing to his colourful personality. On the 20th anniversary of his death, she asked Big Cyc, the favourite band of her son, to write three songs on the basis of Wiesław Dymny's texts.
She remarried in 1983 to Zbigniew Szota and they had a son, Michał (born 1985). They divorced in 1989. Later on she got married for the third time. Her current husband, Krzysztof Orzechowski, is an actor and theatre director.
Awards Anna Dymna has received many important awards for her artistic achievements, including the Golden Mask (1996, 1999, 2000); the Golden Screen in 1984; and the Golden Lions in 1994. The President of the Republic of Poland awarded her with the Officer's Cross of the Order of Polonia Restituta in 2004. Disabled children granted her the Order of the Smile for her charity involvement in the same year.
Other noticeable awards for Anna Dymna include: Silver Cross of Merit (1989); Golden Duck (1993); Aleksandra Zelwerowicz Award (1994); Brother Albert’s Medal (2000); Superwiktor (2004); Friend of Integration (2004); Ecce Homo Order (2005); Polish Doctors' Society Medal of Merit (2006); St. George's Medal (2006); The Great Orchestra of Christmas Charity Foundation Medal (2007); Woman of the Year 2006 of the Twój Styl magazine (2007); Benemerenti Diploma (2007); Super Lodołamacz (2007).
"...I am not a monkey to be shown, I am a human being. (...) maybe someone could think that I am crazy - but I have never been a young lady who is ready to change her breasts, face, teeth, entertain producers at night and give up her own life, home, THEATRE for a career in the West!..." - Anna Dymna.
Comments