PORTRET z HISTORIĄ Alojzy Mazewski

Alojzy Antoni Mazewski (ur. 5 stycznia 1910 w North Chicago, zm. 3 lipca 1988 w Chicago) - prawnik, działacz polonijny w Stanach Zjednoczonych.

Aktywny w działalności polonijnej jako student w latach 30, ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie DePaul i zgłosił się na ochotnika do służby wojskowej podczas II wojny światowej. Pracując w wywiadzie, a później jako administrator szpitala, służbę wojskową zakończył w 1946 r. w stopniu majora.

Od 1967 był prezesem Związku Narodowego Polskiego (Polish National Alliance), pełnił tę funkcję do śmierci. Od 1968 był prezesem Kongresu Polonii Amerykańskiej (Polish American Congress). W 1977 wchodził w skład Komitetu Medalu Katyńskiego.

Długo związany z Kongresem Polonii Amerykańskiej, w 1968 roku został wybrany na prezesa KPA. Funkcję prezesa pełnił przez 20 lat — aż do śmierci 3 sierpnia 1988 roku.

„…Alojzego Mazewskiego odwiedziłem w lipcu 1983 r. w biurze Kongresu Polonii Amerykańskiej w Chicago. Trzeba wiedzieć, że Kongres Polonii Amerykańskiej (KPA, ang. The Polish American Congress) – jest ogólnokrajową federacją, będącą przedstawicielem politycznym Amerykanów polskiego pochodzenia (ok. 10 mln lub 3,3% amerykańskiego społeczeństwa w 2010 roku). To powoduje, że prezes jest niezwykle ważną i prestiżową osobą. Załatwienie prywatnego spotkania nie było łatwe, ale udało się. Muszę powiedzieć, że spotkanie było niezwykle interesujące, a zdjęcia są jednymi z nielicznych jakie zostały zrobione…” – Czesław Czapliński.

Karierę Mazewskiego określiły trzy powiązane ze sobą działania: stworzenie bardzo udanej kancelarii prawniczej, zaangażowanie w politykę partii republikańskiej, oraz zaangażowanie w braterskim Związku Narodowym Polskim. Dyrektor krajowy ZNP w 1947 r., w wieku 31 lat, Mazewski został wybrany prezesem koalicji w opozycji do Karola Rozmarka we wrześniu 1967 r. na 35 krajowej konwencji ZNP w Detroit.

W sierpniu 1980 Mazewski i PAC przejęli inicjatywę pełnego poparcia sprawy stoczniowców gdańskich, którzy próbowali stworzyć związek Solidarność. W maju 1981 wyjechał do Warszawy jako członek oficjalnej delegacji amerykańskiej na pogrzeb kard. Wyszyńskiego. Tam spotkał się z Lechem Wałęsą, liderem Solidarności.

Po akcji reżimu w celu zmiażdżenia Solidarności w grudniu 1981 r. Mazewski i czołowi przywódcy PAC spotkali się w Białym Domu z prezydentem Reaganem i wiceprezydentem Bushem. Tam wydali wspólne oświadczenie potępiające stan wojenny. W 1984 roku, w 40 rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego, Mazewski i kierownictwo PAC ponownie byli w Białym Domu, gdzie prezydent Reagan podpisał ustawę o utworzeniu wspierającego Solidarność Narodowego Funduszu na rzecz Demokracji. Jednocześnie Prezydent wydał zarządzenie ustanawiające coroczne miesięczne obchody polskiego dziedzictwa. W 1985 r. Mazewski kierował protestem polonijnym z powodu wizyty przywódców reżimu komunistycznego w Nowym Jorku z okazji 40 rocznicy powstania Organizacji Narodów Zjednoczonych. Mocne oświadczenie, które autoryzował, potępiające reżim, ukazało się w The New York Times. Zawierał nazwiska całego krajowego kierownictwa PAC.

Związki Mazewskiego z szeregiem prezydentów USA, od Nixona i Forda, po Reagana i wiceprezydenta Busha, a także jego powiązania z przywódcami obu partii w Senacie i Izbie Reprezentantów USA, były niezwykłe. Rzeczywiście, we wrześniu 1980 roku prezydent Jimmy Carter przybył do Chicago, aby przemówić na trzytysięcznym bankiecie, który zebrał się, by uczcić 100-lecie Związku Narodowego Polskiego pod kierownictwem Mazewskiego. W swoim przemówieniu oddał szczególny hołd Mazewskiemu i wtórował PAC, udzielając poparcia Solidarności.

Trzeba powiedzieć, że kierownictwo Kongresu Polonii Amerykańskiej do prezesa Mazewskiego przyszło w trudnym momencie. Uwaga Ameryki przesunęła się z zimnej wojny, która obejmowała poparcie dla wyzwolenia Polski, w stronę fiksacji na niekończącej się wojnie w Wietnamie. W Polsce nowy przywódca, Edward Gierek, nawoływał polską społeczność za granicą do odrzucenia historycznego sprzeciwu wobec reżimu komunistycznego. Tutaj Mazewski, ściśle współpracując z oddanymi działaczami PAC, wielu z nich z powojennej emigracji, zaciekle bronił misji PAC w wierności celowi wolnej, niepodległej, niekomunistycznej Polski.

Na początku lat siedemdziesiątych stworzył Fundację Charytatywną PAC. W latach osiemdziesiątych Fundacja wysłała 200 milionów dolarów w postaci niezbędnych środków medycznych i innych towarów pierwszej potrzeby do Polski, która wyłoniła się z opresyjnego stanu wojennego – wszystko we współpracy z Kościołem w Polsce.

Alojzy Mazewski zmarł nagle 3 lipca 1988 w Chicago, podczas krótkich wakacji. Jego śmierć nastąpiła zaledwie rok przed proklamowaniem wolności Polski przez nowy rząd solidarnościowy z premierem Tadeuszem Mazowieckim na czele.

Alojzy Mazewski otrzymał: Wielką Wstęga Orderu Odrodzenia Polski – pośmiertnie (3 lipca 1988); Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (26 września 1972).

PORTRAIT with HISTORY Alojzy Mazewski

       Alojzy Antoni Mazewski (born January 5, 1910 in North Chicago, died July 3, 1988 in Chicago) - lawyer, Polish activist in the United States.

         Active in Polish activities as a student in the 1930s, he graduated from law school at DePaul University and volunteered for military service during World War II. Working in intelligence and later as a hospital administrator, he ended his military service in 1946 with the rank of major.

         From 1967, he was the president of the Polish National Alliance, a position he held until his death. From 1968, he was the president of the Polish American Congress. In 1977, he was a member of the Katyn Medal Committee.

Long associated with the Polish American Congress, in 1968 he was elected president of the PAC. He served as president for 20 years — until his death on August 3, 1988.

         "...I visited Alojzy Mazewski in July 1983 at the office of the Polish American Congress in Chicago. It is important to know that the Polish American Congress (PAC) is a nationwide federation that is the political representative of Americans of Polish descent (approx. 10 million or 3.3% of American society in 2010). This makes the president an extremely important and prestigious person. It was not easy to arrange a private meeting, but we managed. I must say that the meeting was extremely interesting, and the photos are some of the few that were taken..." - Czesław Czapliński.

         Mazewski's career was defined by three interconnected activities: creating a very successful law firm, involvement in the politics of the Republican Party, and involvement in the fraternal Polish National Association. The national director of the ZNP in 1947, at the age of 31, Mazewski was elected chairman of the coalition in opposition to Karol Rozmarek in September 1967 at the 35th national convention of the ZNP in Detroit. In August 1980, Mazewski and the PAC took the initiative to fully support the cause of the Gdańsk shipyard workers who were trying to create the Solidarity union. In May 1981, he traveled to Warsaw as a member of the official American delegation to the funeral of Cardinal Wyszyński. There he met with Lech Wałęsa, the leader of Solidarity.

After the regime's action to crush Solidarity in December 1981, Mazewski and top PAC leaders met with President Reagan and Vice President Bush at the White House. There they issued a joint statement condemning martial law. In 1984, on the 40th anniversary of the Warsaw Uprising, Mazewski and the PAC leadership were again at the White House, where President Reagan signed a bill establishing the National Endowment for Democracy in support of Solidarity. At the same time, the President issued an executive order establishing an annual month-long celebration of Polish heritage. In 1985, Mazewski led a Polish-American protest over the visit of communist leaders to New York City on the occasion of the 40th anniversary of the United Nations. A strong statement he authorized, condemning the regime, appeared in The New York Times. It included the names of the entire national PAC leadership. Mazewski’s ties to a series of U.S. presidents, from Nixon and Ford to Reagan and Vice President Bush, as well as his connections to leaders of both parties in the U.S. Senate and House of Representatives, were extraordinary. Indeed, in September 1980, President Jimmy Carter came to Chicago to address a 3,000-person banquet celebrating the 100th anniversary of the Polish National Alliance under Mazewski’s leadership. In his speech, he paid special tribute to Mazewski and echoed the PAC in its support of Solidarity.

         It must be said that the leadership of the Polish American Congress came to President Mazewski at a difficult time. America’s attention had shifted from the Cold War, which included support for the liberation of Poland, to a fixation on the endless war in Vietnam. In Poland, the new leader, Edward Gierek, was calling on the Polish community abroad to reject its historic opposition to the communist regime. Here, Mazewski, working closely with dedicated PAC activists, many of them postwar emigrants, fiercely defended the PAC’s mission in fidelity to the goal of a free, independent, non-communist Poland.

         In the early 1970s, he created the PAC Charitable Foundation. During the 1980s, the Foundation sent $200 million in vital medical supplies and other necessities to Poland, which had emerged from the oppressive martial law – all in cooperation with the Church in Poland.

        Alojzy Mazewski died suddenly on July 3, 1988, in Chicago, while on a short vacation. His death occurred just one year before the proclamation of Poland's freedom by the new Solidarity government headed by Prime Minister Tadeusz Mazowiecki. Alojzy Mazewski received: the Grand Ribbon of the Order of Polonia Restituta – posthumously (3 July 1988); the Commander's Cross with Star of the Order of Polonia Restituta (26 September 1972).